Wanneer was het eigenlijk Kerst?
Het is relatief eenvoudig uit te leggen dat deze de geboorte niet eind december – of, zoals oorspronkelijk gevierd, begin januari – plaats had kunnen vinden. Het is nauwelijks voor te stellen, dat in zo’n wintertijd een volkstelling werd uitgevoerd (vgl. Luk. 2:1-7), waarvoor veel mensen uit het hele Romeinse Rijk grotere reizen hadden moeten maken (vs. 1, “heel de wereld”). De geboorte van Jezus in Bethlehem vond volgens Lukas 2 vers 6 en 7 plaats in verband met de reis voor de inschrijving.
Kunnen we weten wanneer Christus werd geboren?
Er is een tweede duidelijke aanwijzing dat de geboortedatum als bij benadering moet worden beschouwd. Uit 1 Kronieken 24 vers 1-19 weten we dat David de bediening van de priesters in 24 opeenvolgende afdelingen indeelde. Deze 24 priesterklassen werden – zo wordt meermalen overgeleverd – tweemaal per jaar, elk voor een week in de dienst gesteld. Bij bepaalde feestweken zoals bijvoorbeeld bij het Pascha en het Loofhutten-feest waren alle priesters klassen nodig, want het was te verwachten dat er grote aantallen bezoekers komen zouden, die elk priesterlijk te bedienen waren.
Zacharias behoorde tot de afdeling Abia (Luk. 1:5), wiens dienst toegeschreven aan de achtste afdeling werd (1 Kron. 24:10). Omdat het Joodse jaar in de maand Abib of Nissan begon (zie b.v. Ex. 13:4; Deut. 16:1) – dit is ongeveer onze maanden maart/april1 – had Zacharia waarschijnlijk half juni zijn dienst van een week2. De week daarna was dan weer een gemeenschappelijke dienst van alle priesters met Pinksteren, zodat Zacharia waarschijnlijk eind juni thuis kwam. De verschijning van de engel moet aan het begin van zijn bediening is geweest zijn (vgl. Luk. 1:23).
Zijn vrouw Elizabeth werd onmiddellijk na zijn bediening zwanger (Luk. 1:24), dus begin van juli. Dus werd Johannes de Doper omstreeks het midden van april geboren. Toen Elisabeth in de 6e maand zwanger was (Luk. 1:26), kwam de engel Gabriël bij Maria – dus in december -, om haar de geboorte van Christus aan te kondigen. De geboorte van onze gezegende Heer moet daarom waarschijnlijk negen en een halve maand later – dus in oktober van het volgende jaar plaatsgevonden hebben. Onze Heiland werd dus waarschijnlijk in oktober geboren – niet in december of januari, wanneer we dit verhaal van de evangelist Lukas volgen.
Missen wij iets wanneer de geboorte van Jezus in oktober zou zijn?
Missen we iets, wanneer Jezus ‘geboorte niet “met Kerstmis” plaatsvond, maar in de herfstdagen van oktober? Natuurlijk niet. De invoering van het Kerstfeest kan pas sinds 336 als een kerkelijke feestdag in Rome aangetoond worden. Dit valt in de kerkgeschiedenis in de tijd van de gemeente Pergamus (Openb. 2). Van haar staat daar: “Maar Ik heb enkele dingen tegen u, namelijk dat u daar mensen hebt die zich houden aan de leer van Bileam, die Balak leerde voor de Israëlieten een struikelblok neer te leggen, opdat zij afgodenoffers zouden eten en hoererij bedrijven” (Openb. 2:14). Pergamus was daar, “waar de troon van satan is” (vs. 13).
De kerststal-toneelstukken en de kerstkransen zijn sinds de 11e eeuw en de geschenken sinds de 16e eeuw of later bekend. De 11e eeuw valt in de periode van de middeleeuwen, die in Openbaring 2 wordt vertegenwoordigd door de gemeente van Thyatira. Dit is de tijd waarin de Rooms-Katholieke Kerk haar hoogtijden had en de pausen tot wereldheersers opstegen. Hoe wordt dit tijdperk gekenmerkt ? “Maar Ik heb enkele dingen tegen u: dat u de vrouw Izebel, die van zichzelf zegt dat zij een profetes is, ongemoeid haar gang laat gaan om te onderwijzen en Mijn dienstknechten te misleiden, zodat zij hoererij bedrijven en afgoden-offers eten” (Openb. 2:20).
Je kunt niet altijd zeggen dat een verkeerd ontstaan ook permanent negatief op een zaak rust. Een voorbeeld daarvan is het ontstaan van ‘steden’ en van cultuur, die uit de lijn van Kaïn ontstaan is. Maar ieder moet voor zichzelf de vraag beantwoorden of Kerst, afgezien van het feit dat het de verkeerde datum is, niet toch iets van afgoderij bevat. Het is opmerkelijk dat het juist deze dagen zijn, waarin de kerken gevuld zijn door mensen, die met een persoonlijk geloof in Jezus Christus vaak niet veel te maken hebben.
Voor ons christenen is het belangrijk aan het werkelijke bijbelse bericht vast te houden. Uiteindelijk is de speciale datum – we weten het toch niet helemaal zeker – niet beslissend. Maar het heeft toch de schijn dat de geboorte van Jezus in oktober of in die tijd plaatsvond. Dit past ook op een wonderbare wijze bij een voorbeeld, dat we in een feest van het Oude Testament voorgesteld vinden. Want in oktober vond in Israël het loofhutten-feest plaats. We weten dat dit feest als een verwijzing naar het 1000-jarig rijk moet worden opgevat, waarin de vrede van God in de persoon van de Heer Jezus hier op deze aarde regeren zal.
Jezus – de vervulling van het loofhutten-feest
Dit loofhutten-feest mag ons eerst daaraan herinneren, dat de Heer Jezus op deze aarde kwam om hier te wonen. “En het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond (en wij hebben Zijn heerlijkheid gezien, een heerlijkheid als van de Eniggeborene van de Vader), vol van genade en waarheid” (Joh. 1:14). In feite staat voor het woord ‘wonen’ letterlijk in de grondtekst: kamperen. De Schepper van de wereld kampeerde als Mens hier op aarde – beginnend met het loofhutten-feest.
Kunnen we zo ook niet goed begrijpen, dat er geen plaats was in de herberg? Het was immers het loofhutten-feest, waarop het gehele volk naar Jeruzalem gaan moest (Deut. 16:13-16). Daarom zullen waarschijnlijk alle herbergen in de buurt van Jeruzalem bezet zijn geweest.
Mattheüs 2
Dan nog enkele zinnen over Mattheüs 2. Tot de kerststal-toneelstukken die vandaag bestaan, behoren ook altijd de “drie koningen uit het Oosten”. Afgezien van het feit dat Mattheüs noch zegt dat het om koningen, noch dat het er drie waren – dat heeft men waarschijnlijk afgeleid uit de drie geschenken, hoewel het waarschijnlijk is dat aanzienlijk meer wijzen of magiërs uit het oosten zijn, is het heel duidelijk uit de tekst dat deze gebeurtenis duidelijk later plaatsgevonden heeft dan de geboorte, waarvan we in Mattheüs 1 en Lukas 2 lezen.
Deze wijzen – dit zijn geen astrologen, maar astronomen – waren door een ster op de hoogte van de geboorte van de Koning van Israël, en hebben toen vervolgens voorbereidingen voor de reis getroffen, voordat ze aan de lange weg begonnen. Toen ze in Jeruzalem aankwamen, omdat zij verwachtten dat de koning zich in de hoofdstad van Israël bevond, moesten ze nog verder blijven wachten tot hen meegedeeld werd dat de koning zich in Bethlehem bevond. Overigens valt op dat niet van een prins sprake is, maar van een koning. In tegenstelling tot de wereldse koningen, die als prinsen beginnen, was hij vanaf het begin Koning!
Voordat deze astronomen in Bethlehem aankwamen, was een lange tijd verstreken. Hoe lang? Waarschijnlijk meer dan een jaar. Want Herodes liet toen volgens Mattheüs 2 vers 16 alle kinderen tot twee jaar ombrengen. Men vraagt zich af waarom Maria en Jozef met Jezus toen weer in Bethlehem waren. Waarschijnlijk kan worden aangenomen dat dit was om een van de drie feesten, waarvoor alle mannelijke Joden naar Jeruzalem komen moesten. Omdat ook Maria en Jozef wisten dat ze geen “normaal” kind bij zich hadden, gingen ze wel elke keer weer naar Bethlehem, de geboorteplaats van Jezus.
De geboorte van Christus – Christus ‘dood
Wat is de betekenis, zo vraagt men zich af, heeft eigenlijk de geboorte van Jezus Christus? Want het is niet de geboorte van Jezus, die ons redt, maar alleen Zijn dood! Natuurlijk is voor ons het kruis het middelpunt van dankbaarheid. Maar zonder de kribbe zou er geen kruis geweest zijn, geen Bethlehem geen Golgotha, geen geboorte geen dood, zonder Menswording geen opstanding.
Dus zijn beiden noodzakelijk voor de bevrijding van de mens van zijn zonden, voor het geschenk van de hemel: geboorte en dood. Alleen het feit dat Jezus aan het kruis voor ons stierf (en natuurlijk daardoor, dat we deze dood persoonlijke voor onszelf claimen, doordat we onze zonden belijden aan God omdat we zondaars zijn en een Redder nodig hebben om in de hemel te komen), krijgen we een nieuw leven dat God verheerlijken kan. Maar het kruis vraagt de menswording, de menswording van Jezus. Daarom: geen “Kerstfeest” geen “Pasen”!
Maar: Bethlehem zonder Golgotha zal ons alleen ertoe leiden dat wij mensen voor eeuwig verloren gaan. Golgotha zonder Bethlehem is geheel onmogelijk, want God kon niet aan een kruis sterven, alleen de Mens Jezus Christus. En dan geldt: “Want zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft” (Joh. 3:16). Christus nam het aardse leven aan, om te sterven. Wij daarentegen ontvangen leven uit Zijn dood als een geschenk. Een wonder van Gods genade, die we aannemen (of weigeren) kunnen.
Het ligt vandaag niet meer aan God – Hij heeft alles gedaan. Het ligt eenvoudig aan onszelf, of we Hem aannemen en in ons hart opnemen!
© Manuel Seibel, Bibelpraxis
Geplaatst in: Christendom
© Frisse Wateren, FW