Verlaten
van de
kinderjaren
Hoofdstuk 2 (vervolg*)
HET LEGGEN VAN EEN GOEDE BASIS
Veranderingen bij jongeren zijn er veel en ze zijn overweldigend. We hebben een aantal van deze veranderingen beschreven. Fysiek veranderen jongens in mannen, meisjes veranderen in vrouwen. Geestelijk gezien worden onschuldige kinderen verantwoordelijke volwassenen. Emotioneel en wat het gedrag betreft, is er volwassenheid, een meerderjarigheid. Het is een spannende en soms traumatische tijd in het leven.
Het gezond maken van dit deel van het leven vereist de gezamenlijke inspanning van ouders en hun kinderen. Het begint niet bij de puberteit. Lang voor de puberteit leggen ouders en kinderen de basis voor hoe zij zich tot elkaar verhouden in deze strategische jaren van verandering en ontwikkeling. In dit gedeelte willen we nagaan wat jongeren en ouders nodig hebben voor een gezonde relatie en vervolgens een aantal fundamentele richtlijnen voor het voldoen aan deze behoeften bespreken.
1. Jongeren en ouders hebben behoefte aan een gezond respect voor elkaar als persoon. God roept kinderen op hun ouders te eren. Maar ouders moeten ook leren om de persoonlijkheid van hun kinderen te respecteren. Elk kind beschikt over een uniek pakket van gevoelens en kwaliteiten die hem tot een individu maakt. Ouders moeten hun kinderen kennen als personen, zodat ieder kind de zekerheid en de veiligheid ervaart, die afkomstig is van begrepen en gekoesterd te worden.
Kinderen te kennen vraagt tijd doorbrengen met hen. Waarschijnlijk worden hier de vaders geconfronteerd met de grootste uitdaging, omdat vele vaders hun tijd besteden aan werk van huis. Dingen doen met kinderen moet een prioriteit zijn. Waarschijnlijk is de makkelijkste manier voor ouders, vooral voor vaders, om belemmeringen te creëren , het ‘geen contact met hen als kinderen’ te hebben. Ieder mens heeft goede en slechte punten. Ieder mens heeft speciale gebieden van interesse. Ieder mens heeft emotioneel “lichtgeraakte” gebieden die met gevoel moeten worden behandeld. Ieder mens heeft privacy nodig. Dit maakt allemaal deel uit van de persoonlijkheid die ouders moeten begrijpen van hun kinderen, vooral als ze zich naar de volwassenheid bewegen.
Ouders die de persoonlijkheid van elk kind respecteren, voorkomen negatieve vergelijkingen met andere kinderen. In het corrigeren van een kind, zullen ze omgaan met wangedrag, niet de persoonlijkheid aanvallen. Zij zullen leiden, niet alleen dicteren.
Ouders die de persoonlijkheid van hun kinderen respecteren leggen een goede basis met betrekking tot hen als volwassenen. Wanneer kinderen jong-volwassen worden, beginnen ze hun ouders te zien als personen. Ze beginnen eigenschappen te observeren en karakters te evalueren. Hun vermogen om de persoonlijkheid van hun ouders te respecteren is erg afhankelijk van het respect wat hun ouders hen hebben laten zien.
Wanneer hun persoonlijkheden met voeten getreden wordt, zullen ze de neiging hebben om over hun ouders heen te lopen zodra ze daartoe in staat zijn. Indien daarentegen gevoeligheid voor hen getoond is, zullen ze een basis voor hun gevoeligheid ten opzichte van hun ouders hebben.
2. Tieners en ouders moeten open communicatielijnen hebben. Het belang van communicatie is reeds onderstreept in het bespreken van de lichamelijke en geestelijke veranderingen in de puberteit. Maar de basis voor deze openheid wordt gelegd in de jaren van de kindertijd. Nogmaals, veel bezigheid houdt vaak ouders, vooral vaders, uit gesprekken met hun kinderen. Wanneer ouders zich hierin bevinden, hebben ze het nodig om te leren plannen om te communiceren. Vaders moeten hun verhaal aan hun kinderen vertellen (het vertellen heeft vaak de voorkeur boven het lezen). Kinderen zijn er dol op om te horen over toen je een jongen was. Vaders moeten hun kinderen beschrijven hoe dingen werken, hoe dingen worden gemaakt, en hoe hoe ze zelf te maken. Ouders moeten vragen en luisteren naar de ideeën van kinderen.
Er is aandacht nodig voor communicatie. En volle aandacht; iemand heeft geopperd dat dit alleen mogelijk is met volledig oogcontact. Hoe gemakkelijk begraven vaders hun hoofd in de kranten, zodat de enige communicatie met iemand anders een incidenteel, ongeïnteresseerd knorren is. Hoe gemakkelijk jagen moeders kinderen weg uit huis of naar beneden als ze te veel praten of te veel vragen. Verstandige ouders laten zeker niet toe dat kinderen het gesprek domineren, maar ze zullen het belang van het investeren in de communicatie-mogelijkheden van de kindertijd onderkennen. Ouders die een doof oor voor kinderen hebben, zullen later hun pubers doof voor hen vinden.
3. Tieners en ouders hebben behoefte aan een duidelijk begrip over grenzen en verwachtingen. Het onderwerp van het trainen van kinderen en discipline zal nader besproken worden in hoofdstuk 6. Hier hebben we er alleen op te wijzen dat veel van de frustraties tussen pubers en ouders voortkomen uit instabiliteit van de ouders net zo veel als van de veranderingen in pubers. In weerwil van wat kinderen en pubers lijken te zeggen door janken, bedelen, en ruzie maken, vinden ze veiligheid in het duidelijk weten wat ze wel en niet kunnen doen, en in het hebben van ouders die pal staan voor hun woord.
Ouders die toegeven aan het bedelen van kinderen om hen te behagen, hebben een zeer lage inschatting van toestemming. De kans is groot dat ze zelf onzeker zijn. Niet alleen maakt hun tegenstrijdigheid hen de volgende keer ineffectief wanneer ze toevallig zich tegen hun kinderen wensen te verzetten, maar het ondermijnt het respect die ze nodig hebben in de komende jaren. Kinderen die bedelen worden moeiteloos pubers die manipuleren.
Verstandige ouders zullen hun kinderen leren dat ze menen wat ze zeggen. Zij zullen bangmakerij, bedreigingen, schreeuwen, en dergelijk oppervlakkig gebral voorkomen. Ze zullen niet het ene moment hard zijn en het volgende moment liefdevol kussen en knuffelen. Ouders zullen niet achter elkaars rug om werken in de omgang met hun kinderen. In plaats daarvan zullen ze eensgezind streven naar duidelijkheid en zekerheid, zodat wanneer hun kinderen in de pubertijd komen, zij redelijke richtlijnen kunnen stellen en zich daaraan houden met vriendelijkheid en begrip, maar met standvastigheid.
4. Tieners en ouders moeten een goed en gezond contact praktiseren. We leven in een maatschappij waar de statistieken van seksuele relaties binnen de familie alarmerend en walgelijk zijn. Ondanks dat, moeten we zeggen dat alle kinderen een goed uitgedrukte genegenheid van hun ouders nodig hebben. Slechts een ding kan het knuffelen en kussen van een kind door zijn ouders veranderen, en dat is een verdorven ouder. Misschien is een eenvoudige gids om het juiste contact te karakteriseren als volgt: knuffel uw baby’s, knuffel je kinderen, leg je arm om de schouders van uw pubers. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat een ouder nooit zijn tienerzoon of dochter mag knuffelen. Maar het is nodig om te erkennen dat veranderingen in het sympathieke contact vereist zijn als kinderen ouder worden.
Gezonde morele normen in het gezin hangen zeker af van meer dan het praktiseren van aanraking. Bescheidenheid moet worden onderwezen en beoefend in het gezin door ouders als het goede voorbeeld; en dat zij hun kinderen leiden naar een gevoel van bescheidenheid thuis, lang voordat ze de puberteit bereiken. Richtlijnen voor het baden en aankleden moeten worden vastgesteld met het oog op het behoud van de onschuld van kinderen. Die ouders die een geheiligde genegenheid vertonen voor hun kinderen en hen een gezond gevoel van bescheidenheid leren, leggen een goede basis voor de zuiverheid van hun pubers. Dit punt leidt ons direct naar het volgende onderdeel.
LEEF EEN REIN LEVEN
Het onderwerp van morele zuiverheid is vooral van belang bij het bespreken van puberteit, niet alleen omdat het de leeftijd van zelfbewustzijn is, maar omdat de natuurlijke biologische driften vaak het hoogst zijn bij late puberteit. Helaas leggen niet alle gezinnen een goede basis voor het onder ogen zien van de verleidingen voor pubers. Sommige ouders maken veel fouten tijdens de vormende jaren van hun kinderen. Aan de andere kant willen sommige jongeren voor God leven, ondanks de zwakke achtergronden thuis. Andere jongeren met een goede achtergrond thuis worden onwetend in morele problemen getrokken. De aanpak in dit gedeelte zal dus niet alleen preventief, maar verlossend zijn. Met andere woorden, niet alleen zijn wij bezorgd om pubers uit morele valkuilen te houden, maar ook over het vrijmaken van hen die daarin gevangen zijn.
Voordat we beginnen te begeleiden op dit gebied, geven we een belangrijk principe mee voor hen die worstelen met onzuiverheid, in welke vorm dan ook. Waarom je bent waar je bent is niet zo belangrijk als uw bereidheid er maar is om verder te gaan naar de plaats waar God wil dat je bent. Veel schade kan worden gedaan door het teveel concentreren op situaties of mensen die onze problemen “veroorzaken”. In plaats van het aanvaarden van Gods genade voor de overwinning om verder te gaan, kunnen mensen gemakkelijk ontaarden in bitterheid en zelfmedelijden en blijven in hun problemen.
Reinheid – Wat ouders kunnen doen
1. Het persoonlijk leiden van kinderen naar een goed begrip over hun seksuele ontwikkeling. Terwijl het materiaal in dit hoofdstuk en een begeleidende werkmap, God’s Will for My Body1, ontworpen zijn om u hierin te helpen, kunnen boeken u nooit vervangen. Ouders vragen vaak: “Hoe vroeg moet ik met mijn kinderen praten?” Een predikant merkte op dat in het werken met jongeren, hij tot dusver de klacht nog horen moet, dat ouders met hun kinderen te vroeg over seksuele ontwikkeling spraken. Dat wil zeker NIET zeggen hoe eerder hoe beter, maar wel om op te merken dat de meeste ouders de neiging hebben om te lang te wachten. Een veilige gids tijdens de eerste zes of acht jaar van het leven van een kind is om te overwegen welk soort vragen hij stelt. Het gedrag van huisdieren of vee kan de basis vormen voor het bespreken van algemene informatie over bevruchting, zwangerschap, en geboorte. Kinderen die tien jaar oud zijn, zijn gewoonlijk zover om te horen over de fysieke veranderingen waar zij in de komende jaren mee zullen worden geconfronteerd.
2. Onderzoek wat het huis binnenkomt. Openbare amusement-media in het westen blijkt onverbeterlijk corrupt. Kinderen die opgroeien met televisie, radio of video’s als vermaak zullen altijd morele schade ervaren. Andere dingen die binnen komen die potentieel schadelijk zijn, omvatten boeken, tijdschriften en muziek. Christelijke ouders moeten erkennen dat amusement geproduceerd door de wereld in de richting gaat van het opwekken van seksuele lusten. Zelfs media voor informatie en educatie richt zich soms tot de immorele geest. Het gevaar komt echter niet alleen uit bronnen die we wereldlijk noemen. Te veel christelijke jongeren worden naar morele strikken geleid door muziek, tijdschriften, video’s, films, enzovoorts, die belijden christelijk te zijn, maar die dezelfde sensuele aantrekkingskracht als de media van de wereld bevatten.
Het volledige antwoord ligt natuurlijk niet alleen in het uitzuiveren van wat slecht is, maar ook in het voorzien van wat gezond is. Goede boeken en tijdschriften kunnen het morele karakter opbouwen en moeten deel uitmaken van christelijke huizen. Goede muziek is gezond. Ouders moeten rekening houden met de leeftijd en interesses van hun kinderen en zorgen voor media die moreel opbouwt.
3. Beoefen een gezonde balans van vertrouwen en verantwoordelijkheid bij jongeren. Jonge mensen moeten worden vertrouwd, en op hetzelfde moment hebben zij het nodig om te weten dat ze verantwoordelijk zijn. Ouders kunnen blijk geven van vertrouwen met respect voor de persoonlijke levenssfeer door het toewijzen van verantwoordelijkheid, en in bepaalde situaties door het geven van advies, maar het nemen van beslissingen overlaten aan hun jongeren. Ouders kunnen verantwoording verlangen door het stellen van grenzen, het verstrekken van mogelijkheden, vragen stellen, en het geven van advies. Communicatie is een belangrijke factor in de balans tussen vertrouwen en verantwoordelijkheid. Ouders moeten ervoor oppassen om te proberen communicatie af te dwingen en voor tactieken die geheim moeten worden gehouden of die snuffelen vereisen. Over het algemeen respecteren jonge mensen ouders die direct en duidelijk zijn met vragen en eisen, maar ze hebben moeite met het respecteren van ouders die op dingen zinspelen of vissen om informatie.
4. Als u weet of het sterke vermoeden hebt dat uw puber morele problemen heeft en u vindt de communicatie moeilijk, probeer een gesprek met hem/haar erover te arrangeren met iemand die ieder wederzijds respecteert.
Predikanten en hun vrouwen, grootouders, of christelijke leraren kunnen waardevolle adviseurs van verontruste jongeren zijn. Uiteraard moet dit met iemand zijn van hetzelfde geslacht, en moet bij voorkeur vrijwillig blijven. Er kunnen momenten zijn echter, dat begeleiding moet worden geëist, in het bijzonder wanneer ernstige of langdurige morele problemen bestaan.
5. Vermijd het plagen van pubers over het contacten zoeken met jongens of meisjes. Helaas zijn er veel jongeren die worstelen met misvattingen over seks en morele kwesties omdat hun ouders nog onvolwassen zijn in hun begrip. Humor is een essentieel onderdeel van ons leven en kan een leuke manier zijn van het breken van het ijs bij gevoelige onderwerpen, maar pas op. Plagerijen, een vorm van humor, bevordert verliefdheid, geen liefde. Het moedigt eigenlijk verkeerde opvattingen aan, en duwt jongeren vooruit op het glibberige pad van romantische gevoelens. Plagen heeft de potentie van het starten van puber-relaties op een spannende rodelbaan die uiteindelijk crasht in verdriet en verderf.
6. Oefen u in reine taal. Wat we zeggen laat zien wat we denken en versterkt wat we zijn. Als u rein en zuiver wilt zijn en uw jonge mensen om heen rein wenst, bedenk reine gedachten en gebruik reine taal. “Maar ontucht en alle onreinheid of hebzucht, laten die onder u beslist niet genoemd worden, zoals het heiligen past, en evenmin oneerbaarheid, dwaze praat en lichtzinnige taal, die onbehoorlijk zijn …” (Efeze 5:3,4).
Reinheid – Wat jongeren kunnen doen
1. Eer je ouders. Je kunt dit misschien niet begrijpen, maar er blijkt een directe band tussen rebellie en immoraliteit te zijn. Degenen die zich verzetten tegen hun ouders blijken gewoon verleidingen niet te kunnen weerstaan. Een bijbelse voorbeeld hiervan zijn de zonen van Eli (zie 1 Samuël 2:11-25).
2. Vul je geest met goede dingen. We kunnen niet buiten elke verkeerde gedachte blijven, maar we kunnen wel onze gedachten laten wennen aan juist denken. Lees goede boeken. Ontwikkel de gewoonte van het lezen uit de Bijbel elke dag. Vooral als je verstrikt bent geraakt in immorele gedachten of gewoonten, gebruik dan de Bijbel om je geest te reinigen. “Waarmede zal de jongeling zijn pad rein bewaren? Als hij dat houdt naar Uw woord” (Psalm 119:9). Onthoud verzen die je bijzonder behulpzaam zijn, of parafraseer ze, schrijf ze in je eigen woorden met je eigen naam.
3. Vermijd bronnen van verleiding. De Bijbel moedigt ons vaak aan om de verleiding te weerstaan. Maar ons wordt ook gezegd de immorele situaties “ontvluchten”. “Vlucht weg van de hoererij” (1 Korinthe 6:18). “… maar ontvlucht de begeerten van de jeugd” (2 Timotheüs 2:22). “Maar [Jozef] liet zijn kleed in haar hand achter, vluchtte en ging naar buiten” (Genesis 39:12). Als een plaats of een persoon of een situatie u verleiding presenteert, GA WEG van die plaats of persoon of situatie.
4. Volg nooit je nieuwsgierigheid naar iets waarvan je weet dat het immoreel is. Een van de grootste valkuilen van satan op dit gebied is onzedelijke literatuur. Net als Job, moeten we een “verbond met [onze] ogen maken” (Job 31:1) om te voorkomen te kijken naar wat ons verleiden zal. Een andere valstrik van satan op dit gebied is nieuwsgierigheid naar ons eigen lichaam. God heeft ons geschapen, en onze lichamen zijn niet slecht. Maar we moeten privé-gebieden van ons lichaam met respect behandelen. Nieuwsgierigheid leidt gemakkelijk tot zelf-misbruik. Soms zijn we geneigd te denken: “Als ik iets probeer, misschien zal ik dan niet zo veel moeite meer hebben met mijn gedachten”. Dat is verkeerd. Betrokkenheid bij immorele gedachten, foto’s, films, of acties leidt ons altijd uit de buurt van reinheid, nooit in de richting ervan. Onzuivere gedachten en handelingen leiden gemakkelijk tot gewoontes die moeilijk te doorbreken zijn. Wanneer je in de verleiding komt om je nieuwsgierigheid over zedeloosheid te volgen, volg dan in plaats daarvan Spreuken 4 vers 15: “Verwerp die, ga die niet op, wijk daarvan af en ga voorbij!”
5. Heb goede vrienden. Vrienden zijn belangrijk voor jongeren. Populariteit is belangrijk voor jongeren. Maar het hebben van goede vrienden is belangrijker dan het hebben van populaire vrienden, en rein zijn is belangrijker dan populair zijn. De Bijbel waarschuwt: “Dwaal niet: slecht gezelschap bederft goede zeden” (1 Korinthe 15:33). De eenvoudige betekenis van dat vers is dat slecht gezelschap onze moraal zal bederven.
6. Werk hard. Dit klinkt misschien als een suggestie dat er niets mee te maken heeft. Maar hard werken is moreel gunstig op een aantal manieren. Ten eerste, je goed moeten concentreren is goed voor onze geest. Ten tweede kan het werk helpen om seksuele driften te verlichten – het lichaam kanaliseert zijn energie tijdens het met de hand werken. Ten derde, hard werken is een goede discipline en versterkt zo het karakter.
7. Houd je netjes en schoon in je uiterlijk, maar vermijd versiering en onbetamelijkheid. Wat we zien raakt ons. Maar welke invloed hebben wij op anderen en welke invloed hebben zij op ons. De Bijbel leert ons bescheidenheid simpelweg omdat onbeschaamdheid tot zonde uitnodigt. Zowel God als goede mensen genieten van het christelijk karakter. Laat een goed christelijk karakter je doel zijn.
8. Als je verstrikt bent in gedachten of gewoonten en het lukt je niet die te overwinnen, neem dan een volwassen christen in vertrouwen. Praat met je ouders of oudste over je probleem. Maak jezelf verantwoordelijk ten opzichte van hen. Bijvoorbeeld, vraag hen om je regelmatig te vragen hoe het met je gaat. Wees eerlijk. Bid samen. Dit kan je helpen bij het vinden van de kracht om in Christus zegevierend te leven.
SAMENVATTING
De puberteit is een tijd van verandering. Jonge mensen hebben vaak moeite met het begrijpen van zichzelf als ze komen tot zelfbewustzijn, veranderende gevoelens en geestelijke overtuiging. Pubers hebben behoefte aan een solide relatie met hun ouders in de loop van deze periode van hun leven. De basis voor deze relatie wordt al gelegd in de kinderjaren als ouders omgaan met hun kinderen en voor hun behoeften zorgen. Tijdens de puberteit worden jongeren geconfronteerd met de uitdaging van het bouwen van een moreel karakter, een uitdaging waarvoor de medewerking van beide ouders en van de jongeren vereist zijn.
SAMEN NADENKEN
1. In het licht van de kenmerken van de kinderen in dit hoofdstuk gepresenteerd: wat voor soort verhalen en activiteiten zijn gezond voor kinderen, en wat voor soort kan schadelijk zijn voor hun kindertijd?
2. Wat zorgt voor een goede communicatie tussen ouders en pubers, en wat heeft de neiging om te belemmeren?
3. Hoe kunnen ouders hun onschuldige kinderen beschermen tegen vroegtijdige of onnodige schuldgevoelens?
4. Hoe moeten ouders reageren op een kind dat last heeft iets verkeerds te hebben gedaan? Hoe moeten ouders reageren op een kind dat aantoont fundamenteel onschuldig te zijn, maar “een Christen wil worden”? Hoe kunnen ouders kinderen ontmoedigen door verkeerde antwoorden op de bovenstaande situaties?
5. Waarom is het belangrijk voor ouders om de leiding van de Heilige Geest te vertrouwen, dat hun kinderen Christus aannemen op Zijn timing? Hoe kunnen ouders zorgen voor een evenwicht tussen onverschilligheid en angst, ten aanzien van het geestelijk welzijn van hun kinderen?
6. Wat zijn met name manieren waarop kinderen misplaatste informatie kunnen ontvangen over seks, en wat kunnen ouders doen om hun kinderen te beschermen en te begeleiden? Hoe wordt de verleiding gepresenteerd aan jongeren vandaag de dag, en wat moeten ze doen om het te voorkomen?
7. Waarin verschilt een kenmerkend tienjarig kind van een kenmerkend zes jaar oud kind? Hoe is een veertienjarige kenmerkend anders dan een kenmerkend tien jaar oud kind?
8. Welke angsten ontstaan vaak tijdens puberale veranderingen? Hoe gaan pubers vaak om met deze angsten?
SAMEN WERKEN
1. Evalueer als ouders de normen van betamelijkheid in uw huis. Zijn er terreinen waarop verbetering nodig is? Welke stappen moet u nemen? (Let op: Bekijk ook eens of er te veel ophef over is, hetgeen voor jonge kinderen daadwerkelijk een averechts effect kan hebben).
2. Als familielid, nadenken over hoe uw geestelijke toewijding tot stand kwam. Wanneer bent u gered? Wie beïnvloedde u? Zoals u het nu evalueert, reageerde u vroeger of later? Wat hielp u en wat hinderde bij het maken van juiste beslissingen? Had u geestelijke strijd als puber die u uw kind wilt besparen? Schrijf uw gedachten op of bespreek ze als gezin.
3. Gezien uw jeugd, wat zijn uw meest dierbare herinneringen? Maak een opsomming. Iemand was verantwoordelijk voor deze goede dingen. Toon uw dankbaarheid waar u kunt. Wat zijn uw slechtste herinneringen? Hebben ze nog steeds storende invloed op u? Als dat zo is, misschien moet u daarvan ook een lijst maken. Neem de lijst in uw gebed op en lees het hardop aan God voor. Vertel Hem dat u de betrokkenen vergeeft, omdat u Hem vertrouwt, dat Hij deze ervaringen gebruiken zal voor u ten goede (zie Romeinen 8:28). Verbrand deze lijst als een zichtbaar teken, dat u niet langer anderen verantwoordelijk wilt houden voor uw problemen. Als u nog steeds moeite hebt, bespreek uw probleem met uw oudste.
NOTEN HOOFDSTUK 2 1. Een speciale bijbehorend werkboek, getiteld “God’s will for My Body” (“Gods wil voor mijn lichaam”) – is verkrijgbaar bij Christian Light Publications voor ouders om te gebruiken in het onderwijs van hun kinderen over hun seksuele ontwikkeling. Elke les is gebaseerd op een bepaald Schriftgedeelte en begeleidt de ouder en het kind door middel van een respectvolle en toch open discussie over fysieke veranderingen. NOTEN VERTALER HOOFDSTUK * VOOR ALLE DUIDELIJKHEID! Deze publicaties over het christelijk gezin zijn bedoeld om ons als christenen aan het nadenken te zetten. Het wil echter niet zeggen dat Frisse Wateren in alles dezelfde gedachten heeft. Dit is uiteraard de verantwoordelijkheid van de schrijver. De hoofdlijnen echter zijn naar mijn overtuiging uitermate in overeenstemming met wat we in Gods Woord vinden. Als onze gezinnen de gedachten in deze artikelen verwoord zouden praktiseren, zouden veel problemen niet bestaan en andere opgelost worden. Ook veel falen van ouders wordt door het lezen van deze serie artikelen aangetoond en kan aanzetten tot erkenning en tot belijdenis van schuld voor God en – indien dat van toepassing is – voor de kinderen. Dat geldt natuurlijk evenzo van de kinderen ten opzichte van de ouders.John Coblentz
© Copyright 1992, Christian Light Publications