Halloween: Het grijnzen van de pompoenhoofden

Historie und achtergronden van Halloween

Dit artikel verscheen in het Duits op 20-10-2002 en werd geactualiseerd: 25.10.2022. {FW}

Leidraad verzen: Deuteronomium 18 vers 10-12.

Deuteronomium 18:
10: Onder u mag niemand gevonden worden die zijn zoon of zijn dochter door het vuur laat gaan, die waarzeggerij pleegt, die wolken duidt of aan wichelarij doet, die een tovenaar is,
11. die bezweringen doet, die een dodenbezweerder of een waarzegger raadpleegt, of die de doden raadpleegt.
12. Want iedereen die zulke dingen doet, is een gruwel voor de HEERE. En vanwege deze gruweldaden verdrijft de HEERE, uw God, deze volken van voor uw ogen uit hun bezit.

Sinds enkele jaren heeft de pomphoofd, na de paashaas en de kerstman, een vaste plaats verworven op een feest, dat tot dan toe op het Europese vasteland nauwelijks werd opgemerkt. “In een recente studie stelde het Bureau voor Regionale Studies van de deelstaat Rijnland-Westfalen vast dat “het gebruik van Halloween zich als een explosie van de VS naar Duitsland verspreidt.”1 Distributeurs van kostuums, detailhandelaren en banketbakkers meldden vorig jaar [2001] zulke recordverkopen dat de levensmiddelenfabrikant Kraft aankondigde, op korte termijn ernaar te streven “Halloween tot een derde hoofdbestanddeel te maken naast Pasen en Kerstmis. De jaarlijkse groei ligt in de dubbele cijfers. In heel Duitsland werd minstens 50 miljoen euro omgezet en werden 5000 Halloweenproducten op de markt gebracht. “En dit jaar,” roepen fabrikanten en warenhuizen eensgezind, “gaat het nog beter.”

Maar wat zit er achter de grijns van de uitgeholde pompoen
die verlicht wordt door kaarslicht?

In voorchristelijke tijden verdeelden de Kelten in het oude Brittannië en Ierland het jaar praktisch en eenvoudig in twee helften, zomer en winter. In de nacht, volgens de huidige berekeningen van 31 oktober tot 1 november, namen de Druïdenpriesters2 afscheid van de zomer (symbool van het leven) en verwelkomden zij de winter (symbool van de dood). Volgens de Kelten werd het winterhalfjaar geregeerd door Samhain, de vorst van de dood. Volgens de druïdische leer was de denkbeeldige scheiding tussen het rijk van de levenden en dat van de doden in deze nacht flinterdun, waardoor de overledene meer dan ooit contact kon maken met de levenden. Men geloofde dat degenen die terugkeerden het lichaam van een levende persoon zouden opzoeken als nieuwe verblijfplaats voor een jaar. Omdat de mensen bang waren voor de rondzwervende zielen van de niet-doden en niet wilden eindigen als de nieuwe woonplaats van de geesten, vermomden zij zich op weerzinwekkende en lelijke wijze in de hoop zo de geesten te misleiden en niet als levend te worden herkend.

De Druïden, gestuurd vanuit de diepte van de duisternis, wisten de gunst van het uur te gebruiken om hun bijgeloof te handhaven en hun machtsapparaat uit te breiden door de bange bevolking op geloofwaardige wijze te verzekeren, dat de beste bescherming om ongemoeid te blijven een offer was, meestal een kind of een meisje. Daartoe kozen de Druïden gezinnen uit voor wier huizen zij een uitgeholde, verlichte raap plaatsten. Als de jongen of het meisje was bevallen, werd de raap achtergelaten om het huis te beschermen; als de familie het kind weigerde, smeerden de Keltische priesters de deur in met bloed, wat neerkwam op een doodvonnis diezelfde nacht nog. Het offer zelf werd geofferd aan de god van de doden, Samhain, en meestal levend verbrand. Terwijl Samhain werd verondersteld barmhartig te zijn, werden de vuren die gelijktijdig op vele heuvels werden aangestoken verondersteld andere geesten af te schrikken.

In de loop van de kerstening van Europa konden de heidense gebruiken niet zo gemakkelijk worden opgelost, zodat paus Gregorius IV in 837 verordonneerde “dat ook de doden op Samhain moeten worden geëerd”3. 1 november werd toen ingesteld als Allerheiligen en de volgende dag als Allerzielen. De term Halloween (All Hallow’s Eve) werd pas in de 16e eeuw geïntroduceerd door de Protestantse Kerk. De term wordt verklaard door de Engelse woorden hallow (oud-Engels voor “heilig”) en eve (Engels voor “vooravond”), vertaald als de avond voor Allerheiligen. In dit verband is het zowel verbazingwekkend als bedroevend, dat de protestants-christelijke stromingen in Duitsland er niet in geslaagd zijn 31 oktober als historisch begin van de reformatie van Luther op 31 oktober 1517 (het uitbrengen van de stellingen in de slotkerk van Wittenberg) als gedenkwaardige dag in de kalender te verankeren en zo te blokkeren voor Keltisch misbruik.

Tenslotte brachten de Ierse emigranten hun Halloweengebruiken mee naar de VS, waar ze werden gemoderniseerd en gevestigd in de geest van de Nieuwe Wereld. De zogenaamde “Trick or Treat” is bijzonder populair in de Verenigde Staten. Net als de oude Druïden gaan kinderen van huis tot huis en eisen een “offer” (treat), meestal snoep. Als hen de traktatie wordt geweigerd, halen ze een (trick) uit met de eigenaar van het huis, niet wetende dat de oorspronkelijke “Trick or Treat” van de Druïden het volk dood en verderf bracht en duivelsaanbidding in zijn zuiverste vorm vertegenwoordigde.

Het waren ook de Amerikanen die na verloop van tijd de Ierse raap vervingen door de oranje pompoen die in het nieuwe vestigingsgebied overvloediger werd aangetroffen.4 De raap of pompoen werd (en wordt) “Jack-O-Lantern” genoemd.

Volgens de Ierse legende was de nachtwaker Jack-O-Lantern een nogal slechte schurk die vanwege zijn slechtheid de hemel werd ontzegd. Omdat hij de duivel te slim af was, werd hij ook gespaard van de hel. Voortaan was hij een zwerver in het donkere rijk tussen gelukzaligheid en verdoemenis. Om zijn weg te verlichten kreeg hij een uitgeholde raap met een gloeiende kool als licht. Sindsdien heeft, volgens de mythe, de verlichte raap met een demonische grimas geesten weggejaagd.

Nu komt Halloween terug naar de Oude Wereld op de golven van de Atlantische Oceaan op de golf van media en commercie. Elke tweede Duitser tussen 12 en 35 jaar heeft nu een Halloweenfeest bijgewoond. Er lijken geen grenzen te zijn op de neerwaartse schaal van lelijkheid. Monsters, heksen en geesten, griezels, spoken en een grimmige parade van kostuums die alleen met carnaval te vergelijken is, domineren elk jaar op 31 oktober de kinderkamers en klaslokalen. Zoals in Keltische tijden reikt de duisternis zijn handen uit naar de weerlozen en de kleinen. In de VS verdwijnen regelmatig kinderen met Halloween, vermoedelijk slachtoffers van satanische conventen. Orgies en vandalisme vieren hoogtij.

Wat is de houding van de gelovige christen tegenover de oude cultus in een nieuw jasje? Hoe moet hij zich verhouden tot het ogenschijnlijk onschuldige gezelschapsspel?

Het is duidelijk dat Halloween, waarschijnlijk meer dan enig ander evenement van het jaar, zijn oorsprong vindt in het occultisme. Zelfs verborgen achter maskers en chocoladepompoenen blijft het een festival gewijd aan Samhain, de god van de doden, en dus aan de duivel. “Wanneer wij,” schrijft E. Sticker, “deelnemen aan Halloween en onze kinderen deelnemen aan de optochten en verkleedpartijen, erkennen wij deze god van de doden of Satan-cultus.”5 Het is belangrijk een duidelijke scheidslijn te trekken en een scherp onderscheid te maken om ons niet te laten meeslepen door de dans rond de grijnzende pompoen.

De Bijbel verbiedt duidelijk alle occulte praktijken: “Onder u mag niemand gevonden worden die … waarzeggerij pleegt, geen tovenaar of bezweerder … of die de doden raadpleegt. Want iedereen die zulke dingen doet, is een gruwel voor de HEERE”. (Deut. 18:10-12). Halloween mag niet de achterdeur worden om het heidense te (her)betreden. Integendeel, het spoort ons aan om degenen die verstrikt zijn geraakt in de klauwen van de donkere dwaling van de Samhain nacht te roepen. Christus versloeg elke duivelse macht en autoriteit door over hen te triomferen aan het kruis (Kol. 2:15). Door Zijn dood op Golgotha heeft Hij “hem die de macht van de dood heeft, namelijk de duivel, uitgeroeid, om allen te bevrijden die door angst voor de dood hun leven lang aan slavernij onderworpen waren” (Hebr. 2:14,15).

Niemand hoeft meer bang te zijn voor de duivel, zich aan hem te verbinden of offers te brengen, als hij in Christus Jezus vergeving en vrijheid heeft gevonden.

Martin von der Mühlen; © www.SoundWords

© M. von der Mühlen, online sinds: 20.10.2002, geactualiseerd: 25.10.2022.

Geplaatst in: Christendom
© Frisse Wateren, FW